Yaptığımız her aksiyonu ödüle ulaşmak için alırız. Bir işi ertelememizdeki en büyük sebeplerden biri de yaptığımız iş ile aldığımız ödül arasındaki zaman farkıdır. Örneğin; susamış hissediyorsak, mutfağa gidip su içtiğimizde susuzluğumuzu gidermiş oluruz. Ödülümüze çok hızlı ulaşmış oluruz. Diğer bir yandan kilo verme hedefiyle spor salonuna yazıldığımızı varsayalım. Birkaç gün spora gidip ani bir fiziksel değişim görmeyi beklemek pek de akıllıca olmayacaktır. İşte bu sebeple hemen ödüle ulaşamayacağımızdan bu işleri ertelemeye meyilli oluruz.
Evet erteleme mantığını anladık diye düşünüyorum. Şimdi işe biraz bilim katalım. Davranışsal psikoloji araştırmacıları, tüm iyi niyetlerimize rağmen neden sürekli işlerimizi ertelediğimizi, “zaman tutarsızlığı” fenomeni ile tanımlıyorlar.
Kısa bir parantez açacak olursak, zaman tutarsızlığı insan beyninin anlık ödüllere gelecekten daha fazla önem verme eğiliminde olduğunu gösteriyor.
Çok sevdiğim atomik alışkanlıklar kitabının yazarı James Clear’ın blogunda okuduğum bir makaleden örnekle zaman tutarsızlığını biraz daha açmak istiyorum. Bunun için iki benliğimiz olduğunu hayal edelim: Şimdiki benliğimiz ve gelecekteki benliğimiz.
Kendimiz için hedefler belirlediğimizde gelecekteki benliğimizle hareket ediyoruz. Daha iyi bir işe sahip olmak için akıcı bir şekilde yabancı dil konuşmayı öğrenmek, sağlıklı olmak için beslenmemize dikkat etmek gibi. Karar anında gelecekteki benliğimiz devredeyken, harekete geçme zamanı geldiğinde şimdiki benliğimiz kontrolü ele alır. Az önce de bahsettiğim gibi araştırmalara göre şimdiki benlik uzun vadedeki ödüllerle değil, anlık hazlarla motive olur.
Peki nasıl motive olacağız?
Şimdiki benliğimizi motive etmek için uzun vadeli sonuçlara ve ödüllere güvenemeyiz. Bu sebeple, gelecekteki ödülleri şimdiye çekmenin bir yolunu bulmak gerekir.
Örneğin; hazırlamanız gereken bir projeniz olduğunu düşünelim. Bunu haftalardır biliyordunuz ve her gün ertelemeye devam ettiniz. Gün geçtikçe hazırlamak zorunda olduğunuz projenizle ilgili stresiniz ve huzursuzluğunuz artacaktır. Teslim tarihinden önceki gece gelecek sonuçlar şimdiki sonuçlara dönüşür. “Eylem çizgisini” aştığınız anda acınız hafifler. Şekilde gördüğünüz gibi A noktasında hissettiğiniz stres, suçluluk ve endişe gibi hisler B noktasında çok fazladır, genel olarak çalışırken harcamak zorunda olduğunuz enerjiden çok daha kötüdür. Aslında sorun işi yapmak değildir, başlamaktır.
Ertelemeyi bırakmak için neler yapabilirim?
Harekete geçmenin ödüllerini daha hızlı hale getirin.
Pennsylvania Üniversitesi’nde Katy Milkman tarafından gerçekleştirilen Temptation bundling kavramından bahsetmek istiyorum. Çok basitçe ifade edecek olursam, uzun vadede bizim için iyi olacak bir davranışı kısa vadede bizi iyi hissettiren bir davranışla beraber yaparak ertelemenin önüne geçebiliriz. Örneğin; Egzersiz yaparken en sevdiğiniz kitabı dinlemek.
Eğer kendi içinizde motivasyonu sağlamakta zorlanıyorsanız bir arkadaşınızdan yardım isteyebilirsiniz. Örneğin; bitirmek istediğiniz raporunuzu tamamlayamazsanız bir ceza tanımlayıp sizi kontrol etmesini isteyebilirsiniz. Oldukça yaygın ve işe yarayan bir strateji olduğunu söyleyebilirim.
Deadlinesız çalışmayın ve işleri parçalara bölün.
Aylar öncesinden verilen ödevi son gecede tamamlamaya çalışıp uykusuz kaldığımız çok olmuştur. Bu durum aslında işlerin gözümüzde büyümesinden kaynaklanır. Kendimden bir örnek vereyim. Oldukça komik olsa da bu yazıyı yazmayı haftalardır ertelediğimi itiraf etmeliyim. Evet! Kafamdaki fikirleri toparlayıp yazıya dökmekten çekindim ve hep erteledim. Sonrasında başına oturdum, başladım ve gerisi geldi. Bunun için öncesinde işleri parçalara ayırdım. Bu yazıyı hazırlama aşamalarım kabaca şu şekilde:
- Öncesinde erteleme anahtar kelimesinde araştırma yaptım.
- Notlarımı aldıktan sonra yazıyı planladım.
- Metni hazırladım.
- Yazım kontrollerini yapması için kuzenimden yardım aldım.
- Yazının görsellerini hazırladım.
- Siteye yazıyı ekleyip gerekli düzenlemeleri yaptım ve paylaştım.
Baktığınızda saatlerinizi alan bu süreci yalnızca X yazısını yayınla şeklinde düşündüğünüzde gözünüzde büyümesi çok doğal. Çünkü aslında çok fazla prosesi tamamlamanız gerekiyor. Ancak bu şekilde parçalara böldüğünüzde ve her birine bir bitiş tarihi atadığınızda ertelemeden yapmaya başlayacağınıza eminim. Karşınızda canlı örneği duruyor!
Sevgiler.
Çok faydalı ve özenle hazırlanmış bir yazı olmuş, emeğine sağlık 🙂
Çok teşekkür ederim, ne mutlu bana 🙂