“Cheaper by the Dozen” filminin Gilbreth adlı gerçek bir aileden ilham aldığını biliyor muydunuz? Filme konu olan ailenin ebeveynleri Lillian Moller Gilbreth ve Frank Bunker Gilbreth ilk endüstri mühendislerindendi. Bilimsel yönetimin savunucusu ve hareket etüdünün öncüleriydiler. Çocukları Ernestine ve Frank Jr. tarafından yazılan Cheaper by the Dozen and Belles on Their Toes isimli kitaplarında zaman ve hareket etüdüne olan ilgilerini böylesine büyük bir ailenin organizasyonuna ve günlük aktivitelerine nasıl uyguladıklarını anlatmışlardı.
Anne Lillian, 1920’lerdeki icatları sayesinde günümüzün modern mutfağı, ortak görevleri tamamlamak için gereken adımların sayısını en aza indirecek şekilde tasarlanmıştı. Pedallı çöp tenekesi ve buzdolabı kapıları için raflar gibi icatların patentini almıştı. En etkili başarılarından biri, 1929 Women’s Exposition’da tanıtılan “Gilbreth’s Kitchen Practical” formunda geldi. “Mutfak Üçgeni” olarak bilinen bu ilke bugün hala kullanılıyor.
İşte sizlere kısaca bahsettiğim bu kalabalık ailenin bilimsel metotları günlük işlere uyarlaması, bu yazıyı hazırlamamda bana ilham verdi. Gilbreth’lar gibi yeni yöntemler geliştirmedim ancak endüstriyel olarak kullanılan 2 Endüstri Mühendisliği prensibini çok fazla teknik detaya girmeden, yalın bir şekilde kendi evinize nasıl uygulayabileceğinizi anlatmaya çalıştım. Girizgahı uzun tuttum. Haydi başlayalım!
1. Disiplin: 5S
5S orijinal olarak Japonca 5 kelimelerinin ilk harflerinden geliyor.
- Seiri (Sınıflandırma)
- Seiton (Düzenleme)
- Seiso (Temizlik)
- Seiketsu (Standart Temizlik)
- Shitsuke (Disiplin)
Kısaca “düzenlilik ve temizlik” olarak düşünülse de sadece temizlikten fazlasını içeren bir ilke. Bir işyerindeki başarı ve başarısızlıkların temelinde 5S yer alır. Karmaşık, düzensiz, temiz olmayan bir üretim/ofis ortamında aksaklıklar meydana gelmesi kaçınılmazdır.
1. Sınıflandırma:
Gerekli ve gereksiz nesneleri sınıflandırıp, bu nesnelerin tekrar kullanılıp kullanılmayacağına karar verilmesi gerekir. Bu işlem için “kırmızı etiketleme” kullanılabilir.
Kırmızı Etiketleme: Bu işlem ile fabrika turu sırasında gereksiz malzemeler etiketlenir. Tur sonunda kırmızı etiketlenmiş malzemeler ortadan kaldırılır. Böylece alan kazanılmış olur.
2. Düzenleme:
Düzenleme, gerektiği zaman aranılan malzemeye kolayca ulaşılabilmesi için o malzemeye uygun bir yer belirlemektir.
3. Temizlik:
Yerleri süpürmek, araç-gereçleri temizlemek, atıkların kaynağını ortadan kaldırmak gibi işlemleri kapsar.
4. Standartlaştırma:
İlk üç adımın düzenli olarak sürdürülmesini sağlamaktır. Bunun için iş çizelgesi hazırlanmalı ve tüm bu temizlik aşamalarının hangi aralıklarla kontrol edileceği belirlenmelidir.
5. Disiplin:
5S’te en zor aşamadır. 5S adımlarının kurumsallaşması anlamına gelmektedir.
Kaynak: Wyeth Pharmaceuticals
Kaynak: Wyeth Pharmaceuticals
Gelelim 5S’i kendi evimizde nasıl uygulayacağımıza
Yukarıda 5S’in adımlarını az çok anladığımızı düşünüyorum. Şimdi evde uygulayabileceğimiz örneğimize gelelim.
Mutfaktaki kiler dolabımıza 5S uygulayacağımızı düşünelim. Öncelikle her ürünün son tüketim tarihine ve bir daha kullanıp kullanmayacağımıza bakarız. Kullanılmayacakları ve son kullanma tarihi geçenleri ayıklarız. Sonra boşalan rafı temizler, kırıntıları süpürürüz. Daha sonra her bir ürüne yer ataması yaparız. Etiketlerle ürünlere ait yerleri netleştiririz. Örneğin; en çok kullanılanları, pişirme sırasında erişime en kolay olacak şekilde yerleştiririz. Son olarak da amacımız bu sistemi sürdürmek olur. Düzenli aralıklarla bu adımları tekrarlarız.
Stajda ofis ortamında yaptığım 5S uygulamasını aşağıda sizinle paylaşacağım.
2. Disiplin: Ergonomi
Ergonomi; insan, nesne ve sistem arasındaki etkileşimle ilgilenen bir bilimdir. İnsanların yaşamlarının her aşamasında kullandıkları sistem, alet ve hareketlerin tasarımıyla ilgilenir. Amacı; insanın sağlık ve güvenliği ile birlikte sistemin performansını da maksimum seviyeye çıkarmaktır.
İnsanların çalışırken ısı, ışık, basınç, ses, titreşim, gürültü, hız açısından neye dayanabileceği ergonominin araştırma alanlarıdır.
Günümüzde ergonomi araştırmaları ise, kişinin yalnızca kullandığı alet ve metotları gibi fiziksel ortamı göz önünde bulundurmaz. Aynı zamanda çalışanın düşünce yapısı, diğer çalışanlarla olan ilişkileri gibi tüm psikolojik ve sosyolojik çevresi ile kısacası insanın tümüyle ilgilenir.
Ev işlerini yaparken ne kadar eğilip doğrulduğunuzu, sürekli kullandığınız eşyalara erişmek için ne kadar uzandığınızı düşünün. Ya da evden çalışıyorsanız, çalışma ortamınız nasıl? Sandalyeniz rahat mı? Aydınlatma yeterli mi? Gün sonunda gereğinden fazla yorgun hissediyor musunuz? Tüm bu süreçleri bize daha uygun hale getirebilir miyiz?
Evinizde uygulayabileceğiniz bazı örnekler
- Çalışma masanızı ergonomik hale getirmekle başlayabilirsiniz. Bilgisayarınızın göz hizanızda olabilmesi için altına bir kitap yerleştirebilirsiniz. Bu sayede boynunuzu bükmenizden kaynaklı ağrılar yaşama olasılığınız azalacaktır.
- Tüm gün oturmak yerine arada ufak egzersizlerle kaslarınızı çalıştırabilirsiniz.
- Bilgisayarınızda ya da telefonunuzda zaman geçirmekten kaynaklı göz yorgunluğunuzu azaltmak için mavi ışık filtreli gözlükler kullanabilirsiniz.
- Mutfağınızdaki dolapları, en çok kullanılan gereçleri eğilmenize gerek kalmayacak şekilde düzenleyebilirsiniz.
- Alışveriş poşetlerinizi mümkün olduğunca vücuda yakın ve iki kola eşit dağılacak şekilde taşıyabilirsiniz.
Şimdilik aklıma gelenler bunlar. Örnekleri çoğaltmak mümkün.
Eğer bu yazım ilginizi çektiyse Stigler’in Diyet Problemi isimli yazıma göz atmayı unutmayın!
Sevgiler!
